ମେଧାବୀ ମହିଳାମାନଙ୍କଠାରୁ କିଛି ଶିକ୍ଷା: ରେଶମ୍ ଫାତମା
କୌଣସି ଦେଶର ପରିସ୍ତିତି ସେଠାକାର ମହିଳାମାନଙ୍କ ସ୍ଥିତିକୁ ଦେଖି ଜଣେ କହିପାରିବ
ଜୱାରହାରଲାଲ ନେହେରୁ: ଜ୍ଞାନ ଓ ସଚେତନତା ବୃଦ୍ଧି ଦ୍ୱାରା ମହିଳାମାନଙ୍କର ପ୍ରଗତି ସମ୍ଭବ ହୋଇପାରିଛି । ଆଧୁନିକ ସମୟରେ ମହିଳାମାନଙ୍କ ଆଶା ଆକାଂକ୍ଷାକୁ ପୂରଣ କରିବା ପାଇଁ ଅେନେକ ଅବସର ରହିଛି । ଏହି କରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ହାଇଦ୍ରାବାଦର ତାୟେବା ବେଗମ୍ ଖେଦିେୱ ଜଙ୍ଗ, ଯିଏ ପ୍ରଥମ ମୁସଲିମ ମହିଳା ସ୍ନାତକ ଥିଲେ ତାଙ୍କ ଜୀବନିକୁ ଅବଲୋନ କଳେ ଆମେ ଜାଣି ପାରିବା ଯେ ମହିଳାଙ୍କ ଶିକ୍ଷା ପାଇଁ ସେ କିପରି ସାରା ଜୀବନ ସଂଘର୍ଷ କରିଥିଲେ । ତେଣୁ ତାଙ୍କ ଜୀବନର ଏକ ପରିଚୟ ନିଶ୍ଚିତ ଭାବରେ ହଜାର ହଜାର ମୁସଲିମ ମହିଳା ଯେଉଁମାେନେ ସେମାନଙ୍କ ଶିକ୍ଷାଗତ ଅଧୀକାର ପାଇଁ ଲଢ଼େଇ କରୁଛନ୍ତି, ତାଙ୍କ ପାଇଁ ଏକ ପ୍ରେରଣାର ଉତ୍ସ ହୋଇଯିବ ।
ତାୟେବା ବେଗମ୍ଙ୍କ ଜନମା ଏପରି ସମୟରେ ହୋଇଥିଲା, ଯେତେବେଳେ ମହିଳାମାେନେ ଶିକ୍ଷିତ ହେବା ଏକ ପ୍ରକାର ଅବାସ୍ତବ ଥିଲା । କିନ୍ତୁ ଏହିପରି ସମୟରେ ତାୟେବା ବେଗମ୍ ପ୍ରଥମ ମୁସଲମାନ ମହିଳା ଭାବରେ ମାଡ୍ରାସ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟରୁ ୧୮୯୪ ମସିହାରୁ ସ୍ନାତକ ହୋଇଥିଲେ । ସେ ଏକ ସାମାଜିକକର୍ମୀ ଭାବରେ ବାହ୍ମ ସମାଜର ବାର୍ଷିକ ମହିଳା ଅଧୀବେସନରେ ଅଧ୍ୟକ୍ଷତା ମଧ୍ୟ କରିଥିଲେ । ଶିକ୍ଷା ଓ କୌଶଳ ବୃଦ୍ଧି ସହିତ ମହିଳା ସଶକ୍ତି କରଣ ପାଇଁ ବେଗମ୍ ରୋକେୟା ଶେଖାୱତ ହୁସେନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଆରମ୍ଭ କରାଯାଇଥିବା ଯୋଜନା ଅଞ୍ଜୁମନ-ଏ-ଖାୱାତିନ-ଏ-ଇସଲାମକୁ ମଧ୍ୟ ତାୟେବା ବେଗମ୍ ନିଜର ନିୟନ୍ତ୍ରଣକୁ ଆଣିଥିଲେ । ସେ ୧୯୦୫ ମସିହାରେ ଅନୱରି ବେଗମ୍ ନାମକ ଏକ ଉପନ୍ୟାସର ରଚନା କରିଥିଲେ, ଯେଉଁଥିରେ ଉକ୍ତ ସାମାଜିକ ସଂସ୍କାର ଗୁଡ଼ିକୁ ସମର୍ଥନ କଣାଇଥିଲେ, ଯେଉଁଗୁଡ଼ିକୁ ସେ ହାଇଦ୍ରାବାଦର ପରିବାରମା[ଙ୍କରେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିବାକୁ ଚାହିଥିଲେ ।
ଭାରତର ଲୋକସଙ୍ଗୀତରେ ତାଙ୍କର ଅବଦା[ ପାଇଁ ସେ ବେଶ୍ ଜଣାଶୁଣା । ୧୯୦୭ ମସିହାରେ ତାୟେବା ବେଗମ୍, ସରୋଜିନି ନାଇଡ଼ୁ ଓ ଅମନା ହାଇଦରୀଙ୍କ ଭଳି ଅନ୍ୟ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ନାରୀନେତ୍ରୀମାେନେ ମିଶି ତତ୍କାଳୀନ ହାଇଦ୍ରାବାଦର ନାଜାମଙ୍କୁ ହାଇଦ୍ରାବାଦଠାରେ ମହବୁବିଆ ବାଳିକା ବିଦ୍ୟାଳୟ ସ୍ଥାପନା କରିବାକୁ ପ୍ରବର୍ତ୍ତାଇବାରେ ପ୍ରମୁଖ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ସେମାେନେ ସେଠାରେ ଆର୍ଥିକ ଅ[ଗ୍ରସରଙ୍କ ପାଇଁ ସ୍କୁଲ ଓ ପାଠାଗାରର ବ୍ୟବସ୍ଥା ମଧ୍ୟ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ହାଇଦ୍ରାବାଦରେ ସ୍ଥାପନ କରାଯାଇଥିବା ଆଠଟି ବିଦ୍ୟାଳୟ ମଧ୍ୟରୁ ବର୍ତ୍ତମାନ ସମୟରେ ମଧ୍ୟ ଦୁଇଟି ସ୍କୁଲ ଚାଲୁଅଛି । ତାଙ୍କ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ଜୀବନିରୁ ବର୍ତ୍ତମାନ ନାନେ ଅନୁପ୍ରାଣିତ ହୋଇ ନିଜକୁ ସଶକ୍ତିକୃତ କରିବା ଉଚିତ । ଭାରତ ସରକାର ମଧ୍ୟ ମହିଳା ସଶକ୍ତିକରଣ ପାଇଁ ଧ୍ୟାନ କୈନ୍ଦ୍ରିଭୂତ କରିଆସୁଛନ୍ତି । ଭାରତ ସମ୍ବିଧାନର ଅନୁଚ୍ଛେଦ-୧୬ ମହିଳାମାନଙ୍କୁ ସମା[ ଅବସରର ଅଧୀକାରକୁ ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିଥାଏ । ମହିଳାମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଏବେ କୌଣସି ବାଧାନାହିଁ, ଏବଂ ଏହାକୁ ସେମାେନେ ଯଥା ଶୀଘ୍ର ହୃଦୟଙ୍ଗମ କରିବା ଉଚିତ । ଯଦି ଗର୍ଭବତୀ ହୋଇ ମଧ୍ୟ ତାୟେବା ବେଗମ୍ ତାଙ୍କ ସମୟରେ ବନ୍ୟା ପିଡ଼ିତମାନଙ୍କୁ ସାହାଯ୍ୟ କରିପାରିଥିଲେ, ତେବେ ଏପରି କୌଣସି ଗତିରୋଧ ନାହିଁ ଯାହା ବର୍ତ୍ତମାନ ମହିଳାମା[ଙ୍କୁ ତାଙ୍କ ପ୍ରଗତି କଥରୁ ରୋକିପାରିବ । ତେଣୁ ନିଜର ପ୍ରଗତିର ପଥରେ ଅଗ୍ରସର ହେବା ପାଇଁ ମୁସଲିମ ମହିଳାମାେନେ ତାୟେବା ବେଗମ୍ଙ୍କ ଜୀବନିରୁ ଅନୁପ୍ରାଣିତ ହେବା ଉଚିତ ।
ରେଶମ୍ ଫାତମା, ରାଜନିତି ବିଜ୍ଞାନ ବିଭାଗ
ଜୱାରହାରଲାଲ ନେହେରୁ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ
