ଜୀବିକା ନିର୍ବାହ, ବୟନ ପରିବର୍ତନ: କିପରି ବେଦାନ୍ତ ଝାରସୁଗୁଡା ଗ୍ରାମୀଣ ମହିଳାମାନଙ୍କୁ ସଶକ୍ତ ଜୀବନ ଗଠନରେ ସାହାଯ୍ୟ କରୁଛି
ପ୍ରବାହ ନ୍ୟୁଜ୍ : ପଶ୍ଚିମ ଓଡ଼ିଶାର ଗ୍ରାମାଂଚଳରେ, ପ୍ରାଚୀନ ପରମ୍ପରା ଏବଂ ନିପୁଣ କାରିଗରୀ ଦୀର୍ଘକାଳ ଧରି ଦୈନନ୍ଦିନ ଜୀବନର ଏକ ଅଂଶ ହୋଇଯାଇଛି। ସମ୍ବଲପୁରୀ ହସ୍ତତନ୍ତର ସ୍ପନ୍ଦନଶୀଳ ଢାଂଚାଠାରୁ ଟେରାକୋଟା କଳାର ମାଟିର ସୁନ୍ଦରତା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ, ଏହି ସାଂସ୍କୃତିକ ଅଭିବ୍ୟକ୍ତିଗୁଡ଼ିକ ପିଢ଼ି ପରେ ପିଢ଼ି ଚାଲିଆସିଥିବା ପରିଚୟ ଏବଂ କାହାଣୀଗୁଡ଼ିକୁ ପ୍ରକାଶ କରେ। ତଥାପି, ପରିବର୍ତିତ ଆର୍ôଥକ ଭୂଦୃଶ୍ୟ, ଗ୍ରାହକଙ୍କ ରୁଚି ଏବଂ ସମର୍ଥନ ପାଇଁ ସୀମିତ ଉପାୟ ସହିତ, ଅନେକ କାରିଗର ସେମାନଙ୍କର କାରିଗରୀ ପରିତ୍ୟାଗ କରିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହୋଇଥିଲେ, ଯାହା ଏହି ଐତିହ୍ୟ କଳାର ବଂଚିବା ପାଇଁ ବିପଦ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା।
ବର୍ତମାନ, ଏକ ନୀରବ ପୁନରୁଥାନ ଚାଲିଛି। ବେଦାନ୍ତ ଆଲୁମିନିୟମର ଝାରସୁଗୁଡା ୟୁନିଟ୍, ଓଡ଼ିଶାର ସର୍ବବୃହତ ସ୍ୱୟଂ ସହାୟକ ଗୋଷ୍ଠୀ ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ ପ୍ରୋଜେକ୍ଟ ଶୁଭଲକ୍ଷ୍ମୀ ଉଦ୍ୟୋଗିନୀର ବ୍ୟାପକ ସହାୟତା ମାଧ୍ୟମରେ – ମହିଳା କାରିଗରମାନଙ୍କୁ ସେମାନଙ୍କ ମୂଳ ସହିତ ପୁନଃ ସଂଯୋଗ, ଦକ୍ଷତା ବୃଦ୍ଧି ଏବଂ ସଶକ୍ତ ଜୀବନ ଗଠନ କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରୁଛି। ଏହି ପ୍ରକଳ୍ପ ଅନ୍ତର୍ଗତ ଦୁଇଟି ପ୍ରମୁଖ ପଦକ୍ଷେପ, ଭେଦସୁତା ଏବଂ ଭେଦମୂର୍ତିକା, ମହିଳାମାନଙ୍କୁ ପାରମ୍ପରିକ ଜ୍ଞାନକୁ ସ୍ଥାୟୀ ଜୀବିକାରେ ପରିଣତ କରିବାରେ ସକ୍ଷମ କରୁଛି, ଏବଂ ଓଡ଼ିଶାର ସାଂସ୍କୃତିକ ଐତିହ୍ୟକୁ ସଂରକ୍ଷଣ କରୁଛି।
ଭେଦସୁତା ଝାରସୁଗୁଡାର ରଘୁନାଥପାଲି ଗାଁରେ ହସ୍ତତନ୍ତର ତାଳମୟ ଶବ୍ଦକୁ ଫେରାଇ ଆଣିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରୁଛି। ଏହି ହସ୍ତତନ୍ତ କ୍ଲଷ୍ଟର ବିକାଶ ପଦକ୍ଷେପର ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେଉଛି ସ୍ୱୟଂ ସହାୟକ ଗୋଷ୍ଠୀର ମହିଳାମାନଙ୍କୁ ସୂତା ବାନ୍ଧିବା, ପ୍ରାକୃତିକ ଭାବରେ ରଙ୍ଗ ଦେବା ଏବଂ ପାରମ୍ପରିକ ବୟନ ଭଳି ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର କୌଶଳରେ ତାଲିମ ଦେଇ ସମ୍ବଲପୁରୀ ବୟନ ପରମ୍ପରାକୁ ପୁନର୍ଜୀବିତ କରିବା। ପ୍ରକଳ୍ପର ପ୍ରଥମ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ, ୨୫ ଜଣ ମହିଳା ହସ୍ତତନ୍ତ ସେଟ୍ ପାଇଛନ୍ତି ଏବଂ ସ୍ଥିର ଆୟ କରୁଛନ୍ତି, ସହିତ ହସ୍ତଶିଳ୍ପରେ ଦକ୍ଷତା ହାସଲ କରିବାରେ ମଧ୍ୟ ତାଲିମ ପାଉଛନ୍ତି।
ବୁଣାକାରମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଜଣେ, ସସ୍ମିତା ମେହେର, ସେୟାର କରନ୍ତି, “ଭେଦସୁତା ମାଧ୍ୟମରେ, ମୁଁ କେବଳ ନୂତନ କୌଶଳ ଶିଖିନାହିଁ ବରଂ ମୋ ପରିବାରକୁ ପ୍ରତିପାଳନ କରିବାର ଏକ ଉପାୟ ମଧ୍ୟ ପାଇଛି। ମୁଁ ଯେଉଁ ଡିଜାଇନଗୁଡ଼ିକ ସୃଷ୍ଟି କରିଛି ତାହା ଦେଖି ମୁଁ ଗର୍ବିତ ଅନୁଭବ କରେ।” ଦକ୍ଷତା ବିକାଶ ବ୍ୟତୀତ, ଭେଦସୁତା ଏହି କାରିଗରମାନଙ୍କୁ ବଜାର ପ୍ରବେଶ ପାଇବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରୁଛି, ସେମାନଙ୍କର ଉତ୍ପାଦଗୁଡ଼ିକୁ ଉଚିତ ମୂଲ୍ୟ ଏବଂ ସ୍ୱୀକୃତି ପାଇବା ନିଶ୍ଚିତ କରୁଛି।
ଏହି ସମୟରେ, ନକ୍ସାପାଲି ଏବଂ ରେଙ୍ଗାଲବେଡା ଗ୍ରାମଗୁଡ଼ିକରେ, ବେଦମୂର୍ତିକା ପ୍ରକଳ୍ପ ଟେରାକୋଟା କଳାର ଅଭ୍ୟାସକୁ ପୁନଃଆକୃତି ଦେଉଛି। ଏକଦା ଏକ ସମୃଦ୍ଧ ପରମ୍ପରା, ଟେରାକୋଟା କାରିଗରୀର ପ୍ରଦର୍ଶନ, ତାଲିମ ଏବଂ ଉପଯୁକ୍ତ ଆୟ ସୁଯୋଗର ଅଭାବ ଯୋଗୁଁ ହ୍ରାସ ପାଇଥିଲା। ବେଦମୂର୍ତିକା ମହିଳା କାରିଗରମାନଙ୍କୁ ଆଧୁନିକ କୌଶଳ ଯେପରିକି ସଠିକ୍ ମୋଲ୍ଡିଂ, ଜଟିଳ କାରୁକାର୍ଯ୍ୟ ଏବଂ ଉଚ୍ଚମାନର ଫିନିସିଂ ସହିତ ସଜ୍ଜିତ କରି ଏହି ଧାରାକୁ ବଦଳାଇ ଦେଉଛି। ଏହା ସହିତ, ମୂଲ୍ୟ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ, ମାର୍କେଟିଂ ଏବଂ ଯୋଜନା ଉପରେ ତାଲିମ ଅଧିବେଶନଗୁଡ଼ିକ ସେମାନଙ୍କୁ ସେମାନଙ୍କର ସୃଜନଶୀଳତାକୁ ଏକ ନିର୍ଭରଯୋଗ୍ୟ ଆୟ ଉତ୍ସରେ ପରିଣତ କରିବାରେ ଆହୁରି ସାହାଯ୍ୟ କରୁଛି।
କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣକାରୀ ସନ୍ତୋଷିନୀ ରଣା କହିଛନ୍ତି, “ମୁଁ ସ୍ଥାନୀୟ ମେଳା ପାଇଁ ଛୋଟ ମାଟି ଜିନିଷ ତିଆରି କରୁଥିଲି, କିନ୍ତୁ ରୋଜଗାର ବହୁତ କମ୍ ଥିଲା। ବେଦମୂର୍ତିକାରେ ଯୋଗଦାନ କରିବା ପରଠାରୁ, ମୁଁ ଅଧିକ କୌଶଳ ଶିଖିଛି ଏବଂ ବର୍ତମାନ ପ୍ରଦର୍ଶନୀ ଏବଂ ସହରାଂଚଳ ବଜାରରେ ମୋର ଉତ୍ପାଦଗୁଡ଼ିକୁ ବିକ୍ରୟ କରିପାରିବି। ଏହା ମୋତେ ଅଧିକ ରୋଜଗାର କରିବାରେ ଏବଂ ମୋ ପିଲାମାନଙ୍କୁ ସ୍କୁଲ ଯିବାକୁ ସକ୍ଷମ କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରୁଛି।” ବେଦମୂର୍ତିକା ମାଧ୍ୟମରେ ୩୦ ରୁ ଅଧିକ ମହିଳା ସକ୍ରିୟ ଉତ୍ପାଦକ କ୍ଲଷ୍ଟର ଗଠନ କରିଛନ୍ତି, ନିଜ ହାତରେ ସେମାନଙ୍କର ଭବିଷ୍ୟତ ନିର୍ମାଣ କରିବା ପାଇଁ ଏକାଠି କାମ କରୁଛନ୍ତି।
ଏହି ପ୍ରୟାସଗୁଡ଼ିକର ବ୍ୟାପକ ପ୍ରଭାବ ଉପରେ ଆଲୋକପାତ କରି, ଝାରସୁଗୁଡାର ବେଦାନ୍ତ ଆଲୁମିନିୟମର ମୁଖ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟନିର୍ବାହୀ ଅଧିକାରୀ ସି ଚନ୍ଦ୍ରୁ କହିଛନ୍ତି, “ବେଦସୁତା ଏବଂ ବେଦମୂର୍ତିକା ଭଳି ପଦକ୍ଷେପ ମାଧ୍ୟମରେ, ଆମେ ମହିଳା କାରିଗରମାନଙ୍କୁ କେବଳ ପାରମ୍ପରିକ ହସ୍ତଶିଳ୍ପକୁ ପୁନରୁଦ୍ଧାର କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରୁନାହୁଁ ବରଂ ସେମାନଙ୍କୁ ନିଜ ପାଇଁ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କ ପରିବାର ପାଇଁ ଉନ୍ନତ, ଅଧିକ ସୁରକ୍ଷିତ ଜୀବିକା ନିର୍ମାଣ କରିବାରେ ମଧ୍ୟ ସକ୍ଷମ କରିଛୁ। ଏହା ସ୍ଥାୟୀ ଭିତିରେ ପରିବର୍ତନକୁ ସଶକ୍ତ ଏବଂ ସକ୍ଷମ କରିବା ପାଇଁ ସ୍ପଷ୍ଟ ପ୍ରଗତି ହାସଲ କରିବା ପାଇଁ ଆମର ପ୍ରତିବଦ୍ଧତାର ଏକ ପ୍ରଦର୍ଶନ ଅଟେ।”
ଏହି ପଦକ୍ଷେପଗୁଡ଼ିକୁ ବିଶେଷ ଭାବରେ ପରିବର୍ତନକାରୀ କରୁଥିବା ବିଷୟ ହେଉଛି ସାଂସ୍କୃତିକ ପୁନରୁଦ୍ଧାରକୁ ଆର୍ôଥକ ସଶକ୍ତିକରଣ ସହିତ ମିଶ୍ରଣ କରିବାର ସେମାନଙ୍କର ସମ୍ଭାବନା, ଏହା ଦ୍ୱାରା କେବଳ ତାଲିମ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମରୁ ଜୀବନ ପରିବର୍ତନକାରୀ ସୁଯୋଗ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସେମାନଙ୍କର ପ୍ରଭାବକୁ ବିସ୍ତାର କରୁଛି ଯାହା ସମଗ୍ର ସମ୍ପ୍ରଦାୟକୁ ଉନ୍ନତ କରିପାରିବ। ଏପରି ପ୍ରୟାସରେ ବିନିଯୋଗ କରି, ବେଦାନ୍ତ ଆଲୁମିନିୟମର ଝାରସୁଗୁଡା ୟୁନିଟ୍ ଗ୍ରାମୀଣ ଓଡ଼ିଶାରେ ଦୀର୍ଘକାଳୀନ, ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଅଭିବୃଦ୍ଧିକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରୁଛି। ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମରୁ ଲାଭ ପାଉଥିବା ପ୍ରତ୍ୟେକ କାରିଗର ହସ୍ତଶିଳ୍ପ ଶିଖନ୍ତି, ଏଥିରୁ ରୋଜଗାର କରନ୍ତି ଏବଂ ପରବର୍ତୀ ପିଢ଼ିକୁ ହସ୍ତାନ୍ତର କରନ୍ତି। ପ୍ରତ୍ୟେକ ଶାଢ଼ି ବୁଣା ଏବଂ ଆକୃତିର ପ୍ରତ୍ୟେକ ମୁର୍ତିରେ, ଏକ ଆକର୍ଷଣୀୟ କାହାଣୀ ରହିଛି – ଯେଉଁମାନେ ସେମାନଙ୍କ ଭାଗ୍ୟର ଦାୟିତ୍ୱ ନେଇଥିଲେ ଏବଂ ନୂତନ, ରୋମାଂଚକର ଉପାୟରେ ସେମାନଙ୍କୁ ଆକାର ଦେଉଛନ୍ତି।
